ผ้าฝ้าย โดยทั่วไปตามท้องตลาด (ที่เป็นฝ้ายเส้นใยธรรมชาตินะคะ) มักจะมีราคาตั้งแต่ หลักร้อย จนถึงหลักพันแล้วมันแตกต่างอย่างไรกันล่ะ?
ต้องทำความเข้าใจก่อนว่า “ผ้าฝ้าย” นั้นถูกผลิตขึ้นหลาย ๆ รูปแบบ แม้จะเป็นผ้าฝ้ายทอมือ เหมือนกันแต่เส้นเส้นฝ้ายทำนำมาทอก็อาจแตกต่างกันไปค่ะ เช่น
1. เส้นด้ายฝ้าย: ผลิตจากโรงงาน
มีเส้นที่สม่ำเสมอกัน แข็งแรงทนทาน มีราคาถูก มักจะนำมาใช้เป็น เครือ ในการทอ
2. ฝ้ายเข็นโรงงาน: เป็นฝ้ายที่ใช้เครื่องจักร
ในการเข็น เส้นฝ้ายจะมีความสม่ำเสมอกันดูเท่ากัน พอนำมาทอจะหนัก กว่าผ้าฝ้ายเข็นมือค่ะ
3. ฝ้ายเข็นมือ: เป็นฝ้ายที่ใช้มือในการเข็น
ซึ่งจะทำให้มีเส้นที่ไม่สม่ำเสมอ ดูฟูกว่าและสิ่งนี้เองเป็นเสน่ห์ที่น่าหลงใหล ของงานทำมือค่ะ จึงทำให้ฝ้ายเข็นมือมีราคาแพงที่สุดค่ะ
[ การเข็นฝ้าย คือ การนำฝ้ายมาปั่นให้เป็นเส้น ๆ นั่นเองค่ะ]
ราคาผ้า จึงขึ้นกับวัตถุดิบและกรรมวิธีการผลิตด้วยค่ะ แน่นอนว่า ผ้าทอมือ จะมีราคาสูงกว่าผ้าที่ผลิตจากโรงงาน แต่กระนั้น “ผ้าทอมือ” เอง ก็มีหลายเกรด หลายราคา หากเป็นผ้าทอมือที่ใช้เส้นด้ายทอก็จะมีราคาค่อนข้างถูก
บางครั้ง ผู้ทอ ก็อาจใช้ฝ้ายเข็นโรงงาน หรือเส้นด้าย “ผสมเข้า”กับฝ้ายเข็นมือซึ่งจะทำให้มีราคาสูงขึ้นมา แต่หาก “ใช้ฝ้ายเข็นมือในการทอทั้งหมด” ซึ่งเรามักจะเรียกว่า “ฝ้ายเข็นมือทอทั้งเส้นพุ่งและยืน” แน่นอนว่า ราคาก็จะอัพขึ้นมาเท่าตัว
อย่างไรก็ตาม ก็มีแม่ค้าบางคนหัวใส โฆษณาเกินจริงว่าผ้าของตนเองนั้น เป็นผ้าฝ้ายเข็นมือล้วน ทั้ง ๆ ที่จริง ๆ แล้วผสม ระหว่าง ฝ้ายเข็นมือ และฝ้ายโรงงานก็สามารถตั้งราคาที่ถูกลง เพื่อจูงใจผู้บริโภค และหากผู้ซื้อ ไม่ได้มีความรู้มากพอก็จะนำมาซึ่งความเข้าใจผิด ๆ ได้ค่ะ
เหตุผลที่ทางร้าน #Mantra ได้เลือกใช้ “ฝ้ายเข็นมือทอมือ ทั้งเส้นพุ่งและยืน” ก็เพราะว่า “คุณค่า” ค่ะ
ผ้าทอที่ใช้ฝ้ายเข็นมือล้วน ๆ นั้น ให้ Texture ที่แตกต่าง มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวมาก ๆ ค่ะ ในปัจจุบันนี้ ไม่ใช่แค่ที่เมืองไทยนะคะในตลาดโลกก็ดี จะหาเนื้อผ้าทอที่ให้สัมผัสแบบนี้หายากมาก ๆ ค่ะ !!
นอกจากนั้น แม้แต่ในจังหวัดเลยเอง ที่เป็นเมืองแห่งฝ้าย ก็เหลือเพียงไม่กี่หมู่บ้าน ที่ยังคงอนุรักษ์ และยังใช้ฝ้ายเข็นมือทอมือนำมาทอผ้าค่ะ
เราไม่รู้เลยว่าอนาคต จะยังหลงเหลือช่างฝีมือที่ทำผ้าสวย ๆ ให้เราได้ใช้หรือไม่ แต่วันนี้เราก็อยากที่จะสนับสนุน ทำทุกวิถีทาง เพื่ออนุรักษณ์ ไม่ให้ภูมิปัญญาเหล่านี้ สูญหายไปกับการลเวลา
อีกทั้ง ยังเป็นการแบ่งปันผ้าไทย ทอมือเข็นมือแท้ ๆ ให้ทุกท่านที่สนใจ มีโอกาสได้ใช้ค่ะ
